مصونیت مسئولیت می‌آورد

چنان‌چه فرد، شرکت یا نهادی از مزایا و امتیازاتی غیر قابل دسترس برای دیگران بهره‌مند باشد، به همان میزان مسئولیت و تعهد وی در قبال دیگران افزایش می‌یابد. این قاعده حقوقی غربی، برداشتی از باب رومیان انجیل است.

 الیوت چیتهام از این قاعده برای وضع مسئولیت کانون وکلا در قبال افرادی که دسترسی مناسبی به وکیل ندارند، بهره می‌گیرد. کانون وکلا از مزایای حضور انحصاری خود به عنوان عرضه‌کننده خدمات مشاوره‌ای حقوقی بهره‌ می‌برد و به همین میزان باید نسبت به دسترسی‌پذیری خدمات خود برای همه، اعم از نیازمند و بی‌نیاز، حساس باشد.

به نظر این قاعده را هر جا که مسئولیتی قابل شناسایی باشد، بتوان مجری دانست. شرکت‌های خودروسازی ایرانی با این عذر که برای خیل کثیری از خانوارهای ایرانی کارآفرینی می‌کنند، زیر بار رقابت آزاد با دیگران نمی‌روند، اما به همین میزان که از مزایای بازار بدون رقیب بهره می‌برند، باید در قبال شهروندان مسئولیت داشته باشند. در واقع نهادهایی نظیر شورای رقابت که برای بازارهای انحصاری قیمت‌گذاری یا مقررات‌گذاری می‌کنند بر پایه ایجاد مسئولیت برای شرکت‌های دارای مصونیت بنا شده اند، البته خیلی از اوقات شرکت‌های دارای مصونیت دل خوشی از این قبیل مسئولیت‌ها ندارند!

به نظر می‌رسد عاقلانه‌تر این باشد که کنش‌گرانی که در زندگی اجتماعی دارای امتیازات غیر قابل دسترس برای دیگران هستند، خود در پذیرش مسئولیت سبقت بگیرند و حدود مسئولیت‌‌شان را روشن کنند تا مسئولیت‌های ما لایطاق به ایشان تحمیل نشود.

اطلاعات ارجاع مقاله‌ای که این ایده را در آن‌جا دیدم:

Elliott E. Cheatham,, Availability of Legal Services: The Responsibility of the Individual Lawyer and of the Organized Bar,, 12 UCLA L. Rev. 438 1964-1965